سنگ‎نگاری، کانی‎نگاری و تغییرات مقادیر 65Cuδ در پهنه های فروشست، برون‎زاد و درون‎زاد کانسارهای مس پورفیری دره‎زار و پرکام، استان کرمان، جنوب ایران

کانسارهای دره‎زار و پرکام در استان کرمان، دو نمونه از کانسارهای مس پورفیری در کمان ماگمایی سنوزوییک ارومیه- دختر هستند. سنگ‎های آتشفشانی مناطق مورد مطالعه بیشتر آندزیت، تراکی‎آندزیت و بازالت می‌باشند. استوک کوارتزمونزونیتی دره‌زار از درشت‎بلورهای پلاژیوکلاز، هورنبلند، کوارتز و بیوتیت تشکیل یافته و کانی‌های سازنده دیوریت تا میکرودیوریت پورفیری در پرکام شامل پلاژیوکلاز، فلدسپار قلیایی، آمفیبول، بیوتیت و کوارتز است. ستبرای پهنه اکسیدی در کانسار دره‎زار در حد چند متر بوده و در بسیاری از گمانه‎ها مشاهده نشده است در حالی که ستبرای پهنه فروشست از 2 تا 80 متر تغییر می‎کند. پهنه برون‎زاد در مرکز این کانسار بیشترین ستبرا (120 متر) را دارد. پهنه درون‎زاد کانسار دره‎زار تا ژرفاهای بیش از 400 متر گسترش پیدا می‌کند. ستبرای پهنه اکسیدی در کانسار پرکام قابل ملاحظه است و در برخی گمانه‎ها به 20 متر می‌رسد. پهنه فروشست پرکام میانگین ستبرایی حدود 20 متر دارد. ستبرای میانگین پهنه برون‌زاد در این کانسار 15 متر و بیشینه ژرفای آن 64 متر می باشد و پهنه درون‎زاد(ژرف‌زاد) نیز در برخی از گمانه‎ها تا ژرفای 500 متر ادامه می‌یابد. بررسی نسبت‎های ایزوتوپی مس پهنه‎های فروشست، برون‎زاد و درون‎زاد این دو کانسار نشان می‌دهد که درجه جدایش ایزوتوپی و تمرکز مس، به فرایندهای هوازدگی بستگی دارد. میانگین مقدار  65Cuδ مس در پهنه‎های فروشست، برون‎زاد و درون‎زاد در کانسار دره‎زار به‎ترتیب -6.16‰،  2.52‰+  و 0.79‰+ و در کانسار پرکام به‎ترتیب -4.33‰، 4.82‰+ و 0.34‰+ است. بنابراین، هوازدگی کانی‎های سولفیدی مس با تولید کانی‎های بازمانده سبک (از دید ایزوتوپی) و پراکنده شدن ایزوتوپ مس سنگین در آب زیرزمینی همراه بوده است. از این رو، پیش‌بینی می‌شود که نسبت ایزوتوپی مس پهنه فروشست در کانسارهای مختلف، با درجه شستشو و غنی‌شدگی پهنه برون‎زاد مرتبط باشد. مشاهدات میکرسکوپی و مطالعات کانی‌شناسی نشان می‌دهد که فراوانی هماتیت در پهنه فروشست کانسار دره‎زار بیشتر از پرکام است، در حالی که پهنه فروشست کانسار پرکام، گوتیت فراوان‌تری نسبت به دره‎زار دارد. مقدار کالکوسیت و پیریت- کالکوپیریت، به‎ترتیب در پهنه‎های برون‎زاد و درون‎زاد کانسار دره‎زار بیشتر از پرکام است.